Znajdujący się w Kazimierzu Biskupim kompleks budynków pobernardyńskich, składających się z kościoła i klasztoru miał pierwotnie istnieć nie w Kazimierzu Biskupim, lecz w Słupcy. Nie doczekali się jednak Bernardyni wybudowania klasztoru w Słupcy z powodu niechęci i zazdrości miejscowego kleru świeckiego, obawiającego się ich wielkiej popularności wśród mieszczaństwa.
Nowym miejscem pod budowę klasztoru dla Bernardynów jest wybrany Kazimierz Biskupi k. Konina. Kazimierz był miejscowością godną uwagi ze względu na trwający tam od dawna kult świętych Pięciu Braci Męczenników, których przybycie i śmierć męczeńską tradycja związała z tą miejscowością.
Biskup Jan Lubrański w r. 1514 sprowadza do Kazimierza Biskupiego oo. Bernardynów. Pierwsi zakonnicy przybyli do Kazimierza Biskupiego 26 września 1514 r. W tym samym roku wybudowano drewnianą oficynę klasztorną, która stanowiła tymczasowe pomieszczenie dla zakonników do czasu wzniesienia murowanego konwentu.
Zbudowany w latach 1514 -1520 kościół spełniał wszystkie wymogi funkcjonale dotyczące liturgii wynikające z reguły bernardyńskiej. Dobudowany do kościoła od północy kompleks budynków klasztornych zawierał pomieszczenia ustalone również zasadami reguły odnośnie do układu i funkcji poszczególnych pomieszczeń.
Jednym z głównych celów działalności Bernardynów jest gromadzenie wokół kościołów i klasztorów dużej ilości pątników i niesienie im posługi duchowej. W tym celu obok kościołów budowano kaplice ku czci Matki Bożej, św. Anny i innych świętych oraz budowano krużganki klasztorne, w których umieszczano stacje Drogi Krzyżowej w celu rozważania Męki Pańskiej. Przy kościele klasztornym obok wejścia do kościoła od strony południowej wzniesiono kaplicę p. w. św. Anny, którą poświęcono w r. 1536. Kaplica ta znajdowała się w miejscu obecnego krużganku Drogi Krzyżowej.
W latach 1621 – 1624 do klasztoru od strony północnej dobudowano pod kątem prostym prostopadłe skrzydło północne dwukondygnacyjne – piętrowe. W r. 1624 znajdujący się obok klasztoru cmentarz otoczono murem.
Radykalna decyzja rządu carskiego w 1898 r. mocą ukazu o kasacie konwentu kazimierskiego oo. Bernardynów i ich klasztoru była ciosem wymierzonym w te zapisaną w dziejach Polski placówkę, służącą w szerzeniu wiary i w służbie patriotycznej narodu.
Po kasacie pozostawiono konwent kazimierski składający się z ojców i braci Bernardynów na dożywocie.
Po śmierci ostatniego z przebywających na dożywociu w klasztorze kazimierskim mnicha bernardyńskiego, zarówno kościół, jak i budynki klasztorne przechodzą pod zarząd księży diecezjalnych. Zarząd ten nad pobernardyńskim kościołem i klasztorem w Kazimierzu Biskupim trwał do r. 1921.
Rok 1921 jest bardzo ważnym i znaczącym rokiem w życiu i działalności Zgromadzenia Misjonarzy św. Rodziny. W tym roku pobernardyński kompleks budynków klasztornych składający się z kościoła i zabudowań klasztornych został wyjęty spod zarządu władz diecezjalnych przez bpa Stanisława Zdzitowieckiego i przekazany pod zarząd władz klasztornych Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny. Przejęty przez Misjonarzy Świętej Rodziny kościół stał się kościołem seminaryjnym, a klasztor zamieniono na niższe seminarium duchowne, którego pierwszym rektorem został ks. Antoni Kuczera.
Kompleks budynków klasztornych w Kazimierzu Biskupim składający się z kościoła i przylegającego do niego zespołu zabudowań klasztornych wraz z krużgankami otaczającymi wirydarz, jest przykładem narastania przez wieki form architektonicznych wzajemnie z siebie wynikających i wzajemnie się uzupełniających; jest umiejętnym powiązaniem dawnego z nowym. Potwierdza to znaną w historii sztuki tezę, że dobre dzieło sztuki z dobrym dziełem sztuki nie kłóci się, lecz stanowi z nim organiczną całość.
Ukształtowany przez długotrwałe procesy budowlane zespół budynków klasztornych w Kazimierzu Biskupim wyróżnia się bardzo interesującą i piękną w formie bryłą w panoramie miasta, z którym organicznie wzrastał, zespalał się i jest jego ozdobą.
Marian Lewicz
